“SÂHİBÜ’L-‘URVE” MUHAMMED KÂZIM TABÂTABÂÎ YEZDÎ VE TAKLÎD KONUSUNDAKİ GÖRÜŞLERİ

Muhammed Kâzım Yezdî, son dönem İmami/Caferî âlimlerinden Şeyh Ensari çizgisinin en büyük temsilcilerinden kabul edilir. O, ilmi ve tasavvufi kişiliğinin yanında İslam dünyasının gayr-i müslimler tarafından işgaline karşı verdiği siyasi fetvasıyla da öne çıkmaktadır. el-‘Urvetü’l-vuskâ adıyla furû fıkhın konularını işlediği eseri nedeniyle Câferî âlimleri nezdinde “Sâhibu’l-‘Urve” ismiyle tanınmıştır. el-‘Urvetü’l-vuskâ, 3260 mesele halinde Yezdî’nin fıkıh veciz şekilde eserdir. Bu farklı kılan yazıldığı dönemden şu ana kadar, mezhepte müctehîdliğe ilk adımı atan her âlim fıkhi meseleler işlenirken onun metninin esas alınmasıdır. nedenle dönemde üzerine çok şerh haşiye yapılan eserler arasında Zamanında Irak coğrafyası tüm Şî‘a müctehîdi edilen Muhsin el-Hekîm on altı ciltlik bunların başında yer alır. Kitabın belli bir sistematik içerisinde meseleleri genelden özele efradını cami kısa öz cümlelerle anlatması bu şöhretinin arkasındaki başta gelen sebeplerden biridir. kitap müdellel değildir. İlmihal geleneğinin devamı kitaptır. kitabı öncesinde yazılan kitaplardan ayıran özelliklerinden biri de daha önce usûl-i kitaplarında alan taklîd/mukallîd/mukalled ile ilgili mukallîdin bilmesi gereken meselelerden ettiği için ilmihalin konusu olarak vermesidir. kitaptan sonra ilmihal/istiftaat kitapları kitabın yöntemini alıp inceledikleri konu taklîd (mukallîd/mukelled) olmuştur. Yezdî konusundaki görüşlerini 72 meselede özetlemiştir. Taklîd hakkında mezhep içi ulema dile getirilen ilkelere kendi kanaatini sistemli işleyerek yeniden sunmuştur. yönüyle sadece bölümü alınarak, âlimler birçok kaleme alınmıştır. Onun şekillendiren ifadeleri özetlenebilir: Her mükellef yaşına kendine müctehîd seçmesinin vacip; etmeden ibadet muamelat konusunda amelleri batıl; yeni taklîde başlayan mükellefler vefat eden değil, yaşayan ancak edebililer: mukallîd, müctehîdler a‘lem bildiği edebilirler. Mezhep Yezdî’nin, eserinin özellikle başındaki babının özel yeri olduğu çalışmanın geneli göz önüne alındığında iyi anlaşılacaktır. Yazıldığı tarihten günümüze kadar camiada eserin takip başvurulacak eserlerden konumundadır.